Van figurant naar held: storytelling in 12 stappen

In het boek Storytelling in 12 stappen (op reis met de held) van auteur Mieke Bouman omschrijft zij hoe er vaak in onze favoriete verhalen, een veelvoorkomend thema is die ons allemaal in de greep houdt. Het maakt dat we onszelf volledig kunnen verliezen in een meeslepend boek, of een film kunnen kijken waarvan we eigenlijk vanaf minuut één al weten dat de hoofdrolspeler een heldenrol zal vervullen. Wat is de reden waarom we ons zo aangetrokken voelen tot dit eeuwenoude concept en hoe kan het je helpen tijdens jouw creatieproces én het vervullen van jouw (levens)doelen, zodat je uiteindelijk als held de arena binnenstapt? De 12 stappen van de held zal ik onderverdelen in een drie-akten structuur (begin, midden en eind), zoals dat vaak wordt gedaan bij het schrijven van scenario’s. Wellicht ben je een figurant in je eigen leven en kan dit artikel en boek je helpen transformeren tot een held in jouw eigen verhaal.

 

Akte 1: De setup

In mythes, sages en verhalen zien we de held in deze fase vaak in comfortabele, maar meestal niet uitdagende en soms zelfs ongelukkige omstandigheden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan Frodo uit The Lord of the Rings, die een rustig en veilig leven leidt in de Gouw. Toch neemt hij de gevaarlijke taak op zich om De Ring te vernietigen. Er kunnen verschillende redenen zijn waardoor je gedwongen wordt om uit je comfortzone te stappen. Dit kan zowel intrinsiek als excentriek zijn. Zo zie je bijvoorbeeld vaak dat men radicaal het roer omgooit nadat ze hun baan verliezen, en eindelijk gaan voor hetgeen wat ze eigenlijk altijd wilde doen. De meeste pijnlijke situaties kunnen een blessing in disguise zijn.

De drang naar het avontuur, is groter dan de angst voor het onbekende.

Als we eenmaal die knoop hebben doorgehakt en besloten hebben het avontuur aan te gaan, ervaren we vaak angsten en onzekerheden omdat het onbekende betreden gaat worden. “Kan ik het wel? Ben ik goed genoeg? Stel dat ik gezichtsverlies leid.” Dit zijn gedachtes die opduiken op het moment dat ik iets nieuws aanga. Ik kan dan allerlei (rationele) redenen bedenken waarom ik niet aan het avontuur zou moeten beginnen. Door het delen van deze onzekerheden met vertrouwelingen en de gesprekken die daaruit voortvloeien, hervind ik de kracht om het bekende achter mij te laten en een sprong in het diepe te wagen.

 

Akte 2: De confrontatie

Welkom in je nieuwe wereld. Je bent je droom aan het waarmaken en je bruist van de energie. Meerdere keren heb je ‘signs’ gekregen waardoor je weet dat je op het juiste pad zit. Voor mij was dit het moment nadat ik met knikkende knieën mijn concept voor een tv-commercial had ingeleverd, en positieve review van mijn creative director kreeg. Ik voelde enorme waardering, maar tegelijkertijd besefte ik ook dat ik dit op een constante basis zou moeten kunnen. Gek genoeg begon ik daardoor weer aan mezelf te twijfelen en vroeg ik mezelf af of ik die druk wel aankon en of ik het werk wel leuk genoeg vond. Ik kreeg heimwee naar de periode voordat ik aan dit avontuur begon…

Vrees is feit geworden. Onschuld is veranderd in schuld, en hoop is een woord dat rijmt op vertwijfeling.

Paul Auster, Onzichtbaar

 

Akte 3: De ontknoping

Je komt erachter dat jij je droom mooier heb ingebeeld dan dat het daadwerkelijk was. De onzekerheden uit akte 1 lijken werkelijkheid te worden. Je faalt, je leidt gezichtsverlies en je lijkt soms zelfs jezelf te verliezen. Alle glans valt weg en de realiteit is kaal en guur. Althans zo ervaar je dat.

Er is niets dat we kunnen doen dan ons laten kruisigen en weer tot leven gewekt worden. Totaal vernietigd en dan herboren worden. Zodat de levensenergie weer vrij de wereld in kan vloeien.

Mieke Bouma, Curena, de heilige, de vrouw, de moord.

Dit is een cruciale fase in het verhaal van de held. Het is vaak het maak-of-breekmoment. Hoe graag wil jij dit en wat jij ermee bereiken? Het antwoord op deze vragen maakt dat de held, net zoals aan het begin van dit avontuur, het vuur weer voelt branden. In veel verhalen is dit het moment dat de held oog in oog komt te staan met zijn/haar demonen en voelt dat het moment is aangebroken om de strijd naar zich/haarzelf toe te trekken. We zullen meerdere malen in ons leven op professioneel en privé gebied oog in oog komen te staan met onze demonen, maar keer als je deze strijd aangaat verrijkt en sterkt het je gelukkig voor het volgend avontuur.